Lẩu cù lao là một món ăn đặc trưng ở miền Tây với các nguyên liệu gồm rau củ, tim, gan... Món ăn có tên như vậy dựa vào dụng cụ nấu là loại nồi có phần nhô cao lên ở giữa để chứa than.
Tên món lẩu xuất phát từ hình dạng của chiếc nồi. Chiếc nồi tròn có quai, ở giữa là một ống nhôm rỗng nhô lên dành để đựng than, sức nóng từ than trong ống nhôm sẽ làm nóng phần nước dùng trong nồi mà không cần phải dùng đến bếp gas hay bếp cồn dưới đáy nồi. Ống nhôm ở giữa nồi lẩu làm người ta nhớ đến những mảnh đất cù lao nổi lên giữa sông ở miền Tây, bao quanh là nước.
Lẩu cù lao ngon cũng lắm công phu, không chỉ ngon về hương vị mà còn phải đẹp về hình thức, thể hiện sự khéo léo của người làm và sự trình bày của đầu bếp.
Trước khi mang ra bàn phục vụ thực khách, nồi lẩu cù lao được châm than nóng đã bén lửa vào ống nhôm giữa lò, than phải dùng loại lâu tàn và ít bụi. Mang lẩu cho khách xong thì người phục vụ mới châm nước dùng vào nồi và đậy nắp lại để món nhanh sôi.
Cù lao được định nghĩa là vùng đất nổi trên sông, ở đó cũng có người dân và cuộc sống sinh hoạt bình thường, chỉ là phạm vi địa lý nhỏ hơn. Ở Việt Nam, cù lao hầu hết xuất hiện ở miền Tây do phù sa bồi đắp trong thời gian dài, chẳng hạn như cù lao Dài ở Vĩnh Long, cù lao Thới Sơn ở Tiền Giang, cù lao Dung ở Sóc Trăng, hay ở Cần Thơ lại có Cồn Sơn,...
Cù lao không có đĩa rau ăn kèm như các món lẩu khác mà để sẵn bên trong nồi gồm bắp cải, cà rốt, bông cải được tỉa hình hoa tỉ mỉ, ngò rí tạo mùi thơm…
Bắp cải được trồng tại Khu sinh thái ẩm thực Cánh đồng Cậu 3, nguyên liệu không thể thiếu khi thực hiện món lẩu cù lao tại đây.
Không gian thoáng mát, gần gũi với thiên nhiên tại Khu sinh thái ẩm thực Cánh đồng Cậu 3 thích hợp với món lẩu cù lao.
Phong cảnh hữu tình cùng với lẩu cù lao gợi nhớ một thời xa xưa cha ông đi khai phá vùng đất mới.
Một món lẩu cù lao thường thấy có các nguyên liệu đặc trưng như da heo khô được làm giòn rồi ngâm với nước, thịt heo luộc, tim, gan, mề gà/vịt, bao tử heo, chả trứng cuộn, bắp cải cuộn thịt, thịt bằm vò viên...
Mô hình lẩu cù lao đã được người dân U Minh, Cà Mau làm nồi lẩu mắm lớn nhất Việt Nam.