1. Tìm hiểu chung về giống cá ngần sông Đà
Cá ngần là loại cá không có xương và kích thước nhỏ chỉ bằng những con tép. Màu sắc đặc trưng của loài thủy sản này là trắng hoặc trong suốt. Cá ngần sống ở môi trường nước ngọt hoặc nước lợ tại nhiều nước Đông Á như Việt Nam. Phần thân mềm mại, thịt cá nấu lên không hề có mùi tanh mà vô cùng ngon miệng.
Theo cẩm nang du lịch, mỗi năm chỉ có một vụ đánh bắt cá ngần từ khoảng tháng 4 – tháng 6 dương lịch. Khu vực có nhiều cá ngần nhất ở Việt Nam chính là sông Đà, Hòa Bình. Thế nên cái tên cá ngần sông Đà mới được ra đời và phổ biến rộng rãi như hiện tại. Thịt cá sau khi chế biến không nhũn nát, thịt ngọt nên rất được dân nội trợ ưa chuộng, tuy nhiên hiện tại cá ngần chưa thể chăn nuôi được mà chỉ có thể đánh bắt ngoài tự nhiên nên khá khan hiếm.
Cá ngần còn được biết đến với những cái tên khác là cá sữa, cá nến, cá thủy tinh. Hương vị cá ngọt thanh tao, thơm ngon. Chế biến món đặc sản Hòa Bình này không cần phải quá cầu kỳ nhưng chân tay phải sạch sẽ và khéo léo. Loại hải sản này lạ ở chỗ bé và không xương nhưng nấu chín lại có hương vị đặc biệt khó cưỡng, không chỉ phụ huynh mà trẻ nhỏ cũng thích mê. Đặc biệt nhiều gia đình bố mẹ còn chiều con bằng cách tẩm ướp cá sẵn và chiên giòn để thay thế đồ ăn vặt cho bé.
2. Thành phần dinh dưỡng chính chứa trong cá ngần
Dù nhỏ nhưng cá ngần mang trong mình rất nhiều chất dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe. Cụ thể trong những con cá ngần có khá nhiều đạm, omega3, vitamin B2 và B12, axit folic, sắt, magie… Cũng nhờ vậy mà ăn cá ngần bạn sẽ nhận được nhiều dưỡng chất tốt cho tim mạch, điều hòa huyết áp, giảm mỡ máu và tốt cho hệ thần kinh. Món chế biến với cá ngần sông Đà được yêu thích nhất chính là canh chua với lá cây rừng, vừa thanh nhiệt vừa ngon miệng.
Hương vị cá ngọt thanh tao, thơm ngon với nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe, thường được đánh bắt nhiều nhất tại sông Đà. Ảnh: Ngọc Thành
3. Một số món ngon được chế biến từ cá ngần sông Đà
Nguyên liệu: 250gr cá ngần, nửa quả dứa chín, 2 – 3 trái cà chua, 2 thìa dầu ăn, me (hoặc mẻ, sấu), 2 – 3 củ hành khô băm nhỏ, hành, thì là và các loại gia vị (mắm, muối, hạt tiêu, hạt nêm).
Cách làm:
- Ngâm cá ngần sông Đà với nước muối loãng sau đó xả sạch, để ráo.
- Ướp cá với hành băm, 1 thìa cà phê muối, nửa thìa cà phê tiêu, 1 thìa cà phê nước mắm rồi để trong 10 – 15 phút.
- Nhặt rau thơm, thái cà chua múi cau, rửa sạch và để ráo.
- Gọt dứa và thái miếng vừa miệng.
- Hành lá và thì là thái nhỏ hoặc băm nhuyễn tùy khẩu vị.
- Phi hành băm với dầu ăn, cho cà chua vào xào với 2 thìa nước mắm để mau chín mềm hơn.
- Đổ dứa vào xào chín chung.
- Tiếp tục bạn thêm me vào và đổ vừa đủ nước vào đun sôi, vớt ra chén dằm nát, bỏ hạt và thêm chút nước rồi lại cho vào nồi nước canh (độ chua tự điều chỉnh theo khẩu vị).
- Thả cá ngần vào nồi, đun sôi trong 1 – 2 phút vì cá rất nhanh chín, sau đó nêm lại gia vị cho vừa ăn.
Cuối cùng bạn chỉ cần rắc hành lá, thì là vào nồi và đảo nhanh, tắt bếp, múc canh còn nóng hổi ra tô chờ thưởng thức.
Nguyên liệu: 400gr cá ngần, 200gr thịt xay, 2 quả trứng gà, bột bắp từ 2 – 3 thì, lá lốt, thì là, hành lá, rau răm, ớt, hành khô, các loại gia vị (mắm, muối, tiêu, hạt nêm).
Cách làm:
- Sơ chế, làm sạch tạp chất, rửa cá ngần sông Đà rồi để ráo nước.
- Rửa sạch các loại rau, để ráo rồi thái nhỏ. Băm nhuyễn hành khô.
- Bỏ cá ngần sông Đà, thịt băm, 2 quả trứng, các loại rau thái nhỏ và bột bắp vào tô lớn rồi trộn đều. Nêm nếm thêm các loại gia vị như 1.5 – 2 thì cà phê nước mắm, nửa thìa cà phê muối, 1 thìa cà phê hạt nêm, nửa thìa cà phê ớt bột và ít hạt tiêu, trộn lên rồi ướp trong khoảng 12 – 15 phút.
- Đổ dầu vào chảo đã được làm nóng trước đỏ, khi dầu đủ nóng thì hạ xuống nhiệt độ vừa phải và bắt đầu chiên. Bạn lấy thìa múc chả cá vừa ăn để vào chảo chiên, trở đều tay liên tục để chả được chín đều. Đợi đến khi chả có màu vàng ươm và dậy mùi thơm ngon thì đầu bếp có thể vớt ra chờ thưởng thức.
Nước chấm: Sử dụng tương ớt hoặc nước tương là nhanh nhất. Muốn ngon hơn bạn cũng có thể pha nước mắm chua ngọt tỏi ớt với tỉ lệ mắm : chanh : đường : nước là 1 : 1 : 1 : 1 : 5 theo tiêu chuẩn.
Thành phẩm được bày lên mâm ăn cùng nước mắm chua ngọt thơm ngon tuyệt hảo
Nguyên liệu: 300gr cá ngần sông Đà, 150gr thịt nạc vai, 500gr bún, 200gr xương để ninh nước dùng, các loại rau sống ăn kèm và gia vị.
Cách làm:
- Sơ chế cá, rửa sạch, để ráo rồi cho vào máy xay nhuyễn.
- Thịt sau khi đã rửa sạch, ngâm nước muối và để ráo nước thì cũng đem đi thái nhỏ để xay nhuyễn. Bạn nên xay thịt với cá riêng để nguyên liệu nhuyễn mịn hơn. Sau đó trộn chung thịt với cá vào nhau, cho vào máy xay thêm một lần nữa cùng với các loại thì là, hành, rau răm, ớt thái nhỏ. Có thể thêm ít gia vị, ớt, tiêu để chả cá thêm đậm vị.
- Đặt chảo lên bếp, đổ dầu vào chờ đến khi nóng già thì bắt đầu chiên vàng từng miếng chả cá đều cả 2 mặt.
- Hầm xương đến khi nhừ thì cho cà chua thái lát vào, nêm gia vị vừa ăn rồi rắc các loại hành, thì là… vào.
- Để bún chần, cà chua, hành thái và chả cá vào tô sau đó rưới nước dùng lên trên.
Có thể dùng kèm bún chả cá ngần sông Đà với các loại rau như xà lách, rau luộc…
Nguyên liệu: Cá ngần sông Đà, bột năng, hành tím, ớt, tỏi, nước mắm, đường, nước cốt chanh.
Cách làm:
- Sơ chế, rửa sạch cá rồi xóc đều với bột năng.
- Đổ dầu vào chảo đun nóng, chiên cá chín đều các mặt đợi chín giòn thì vớt ra đĩa.
- Bỏ hành, ớt, tỏi vào xào trong 2 phút rồi xào cá chung 5 – 7 phút. Đổ nước mắm chua ngọt vào xào thêm khoảng 5 phút nữa, nếm xem đã vừa ăn chưa rồi tắt bếp.
Vị ngọt thơm, mềm mà không hề nhũn nát của cá ngần sông Đà có thể mê hoặc bất cứ thực khách nào từ lần đầu tiên thưởng thức. Theo cẩm nang du lịch ghi nhận, bạn nên đến đúng mùa cá ngần tháng 4 - tháng 6 để có thể lựa chọn những mẻ cá tươi mang về chế biến.
