Tôm, cá sau khi đánh bắt về, ngoài việc chế biến theo các phương thức thông dụng thường ngày như luộc, rán, nướng… người Tày ở khu vực hồ Ba Bể, tỉnh Bắc Cạn còn có cách chế biến tôm cá rất đặc biệt, tạo ra được hương vị rất riêng, đó là món tôm chua, cá chua.
Ngày nay, nghề làm tôm chua, cá chua đang ngày càng có xu hướng phát triển ở vùng hồ Ba Bể. Dọc theo các triền sông, suối người dân đánh bắt tôm, cá về chế biến. Đặc biệt, đó phải là tôm sông, cá sông mới cho ra những hương vị đậm đà, riêng biệt mà không nơi nào có. Khi đánh bắt được các mẻ tôm sông, cá sông, người dân lựa chọn những con còn nguyên vẹn, đều nhau, với cá thì đem cắt khúc còn tôm thì để nguyên rồi làm tiến hành quy trình chế biến.
Tôm chua vùng Bắc Kạn
Những khúc cá to và tôm được trộn mẻ, giềng, bột thính, và các gia vị đặc biệt khác rồibịt kín lại đem ủ, sau một thời gian người dân mang ra nấu ăn. Tôm cá lúc này ăn rất thơm, mềm mà lại có vị chua ngọt riêng. Điều đặc biệt hơn là do ủ lâu, ngay cả xương cá cũng rất mềm nên khi nấu ăn người ta có thể ăn cả xương và thịt không phải bỏ thứ gì.
Tôm chua ăn kèm với rau thơm và thịt luộc
Sau một thời gian, khi tôm cá đã ngấm đủ gia vị, lên men, người ta sẽ lấy tôm chua, cá chua từ hũ ra. Những ai đã được thưởng thức món này thì chắc hẳn sẽ không thể quên được hương vị đậm đà, mùi thơm của giềng thêm cả vị ngọt mềm chua dìu dịu, ăn cùng với cơm nấu bằng gạo nương thì đến cả người khó tính nhất cũng phải gật gù tán thưởng, ăn không biết chán.
Tôm chua vùng hồ Ba Bể
Bình thường, người ta hay chưng tôm chua, cá chua lên với thịt băm và trộn thêm giềng giã nhỏ chưng lên nhưng cần chú ý là nếu cho nhiều thịt băm và giềng sẽ mất đi hương vị riêng của tôm chua, cá chua vùng hồ Ba Bể. Tôm chua có thể ăn cùng với các loại rau sống, rau rừng, thịt luộc, … rất kích thích vị giác khiến cho người ăn thêm ngon miệng. Không giống với tôm chua vùng biển hay xứ Huế với vị ngọt gắt của đường, chua cay nồng nàn của ớt giềng, tôm chua, cá chua vùng hồ Ba Bể cũng vị ngọt, chua, cay nhưng lại tự nhiên, hương vị ngọt dìu dịu, lại có vị chua thanh, hơi cay cay nhưng lại vô cùng đậm đà và riêng biệt.
Tôm chua có thể ăn cùng với các loại rau sống
Hiện nay, cứ khoảng 5 ngày lại có một phiên chợ bày bán tôm chua tại chợ Khang Ninh, trên đường vào hồ Ba Bể. Người ta thường ăn tôm chua với thịt ba chỉ luộc thái mỏng, kèm với khế chua, chuối chát, đọt đinh lăng chỉ, nem thính tai heo, rau sống, rau rừng… Giữa khung cảnh thiên nhiên, non xanh nước biếc của vùng Ba Bể, được nhấm nháp miếng tôm chua, nhâm nhi thêm vài cốc nhỏ rượu ngô, du khách sẽ cảm nhận được hương vị đậm đà của thịt ba chỉ, vị cay nồng, lừng lựng của tỏi ớt, vị thơm của giềng, hòa chung với vị ngọt dịu, thấm đẫm của tôm chua thật vô cùng hấp dẫn.
Tôm chua Ba Bể lưu giữ bước chân thực khách
Bên cạnh những món đặc sản khác của vùng cao Bắc Kạn như gà đồi, nếp Tày, nấm hương, miến dong, cơm lam và khoai môn, tôm chua, cá chua có thể nói là đặc sản đặc trưng nhất của vùng hồ Ba Bể./.